Το ευρωπαϊκό στοίχημα για τα τσιπ χάνει έδαφος, το Chips Act δεν φτάνει για το 20% ως το 2030

Η Ευρωπαϊκή Πράξη για τα Τσιπ (Chips Act) «πάτησε» πάνω στην πολιτική υπόσχεση ότι η Ευρώπη θα διπλασιάσει το αποτύπωμά της και θα φτάσει το 20% έως το 2030. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, στην ειδική έκθεση 12/2025, διευκρινίζει ότι αυτός ο στόχος αφορά μερίδιο στην παγκόσμια αλυσίδα αξίας βάσει εσόδων και όχι απλώς πόση παραγωγική υποδομή βρίσκεται εντός της ηπείρου. Ακόμη και με αυτό το μέτρο, οι ελεγκτές εκτιμούν ότι η ΕΕ, με την τρέχουσα τροχιά, θα φτάσει περίπου στο 11,7% έως το 2030.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο πήχης, είναι και το σημείο εκκίνησης. Η έκθεση αναφέρει ότι το μερίδιο της ΕΕ στην παγκόσμια παραγωγική ικανότητα ημιαγωγών ήταν περίπου 9% το 2020 και καταγράφει εμπορικό έλλειμμα κοντά στα 20 δισ. ευρώ το 2021. Το πιο κρίσιμο τεχνικό δεδομένο είναι ότι η Ευρώπη, σύμφωνα με τους ελεγκτές, δεν έχει παραγωγική παρουσία στα πραγματικά προηγμένα μικροτσίπ, στα 7 nm και κάτω, ενώ σημειώνεται επίσης ότι δεν αναμένεται να λειτουργήσει στην Ευρώπη, ως το 2030, νέο fab για nodes κάτω από 22 nm. Αυτό είναι το επίπεδο όπου κρίνονται, στην πράξη, οι πιο απαιτητικοί επεξεργαστές για data centers και τεχνητή νοημοσύνη και εκεί η ήπειρος παραμένει εξαρτημένη από εξωευρωπαϊκά οικοσυστήματα.

Η χρηματοδότηση είναι το δεύτερο μεγάλο αγκάθι και η εικόνα είναι πιο σύνθετη από το «η ΕΕ έριξε χρήμα». Η έκθεση μιλά για «policy-driven» επενδύσεις τουλάχιστον 43 δισ. ευρώ έως το 2030, που συνδυάζονται με εξαγγελίες για αντίστοιχο ύψος ιδιωτικών κεφαλαίων, με το συνολικό πακέτο να εκτιμάται σε τουλάχιστον 86 δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα, οι ελεγκτές τονίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ελέγχει μόνο ένα μικρό κομμάτι της δημόσιας χρηματοδότησης, περίπου 10%, με την υλοποίηση να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από κράτη μέλη και ιδιωτικό τομέα. Στο «φόντο», η έκθεση αντιπαραβάλλει ότι οι κορυφαίοι κατασκευαστές παγκοσμίως είχαν προϋπολογίσει επενδύσεις της τάξης των 425 δισ. δολαρίων την περίοδο 2020–2023, δείχνοντας το μέγεθος του ανταγωνισμού σε απόλυτους όρους.

Το τρίτο ζήτημα είναι η αρχιτεκτονική υλοποίησης. Η εξάρτηση από εθνικές αποφάσεις και η απουσία ισχυρής εντολής για κεντρικό συντονισμό δημιουργούν κατακερματισμό, αργούς ρυθμούς και πολλαπλά «κέντρα αποφάσεων» για έργα που απαιτούν ενιαίο σχεδιασμό, σαφή ορόσημα και προβλέψιμη αλυσίδα εφοδιασμού. Η έκθεση, επιπλέον, μιλά για αδυναμίες στην προετοιμασία, την εφαρμογή και την παρακολούθηση, καθώς και για έλλειψη σαφών, μετρήσιμων στόχων.

Σε αυτό το πλαίσιο, η στρατηγική γίνεται εύθραυστη όταν στηρίζεται δυσανάλογα σε λίγα megaprojects. Η απόφαση της Intel, που ανακοινώθηκε το καλοκαίρι του 2025, να μην προχωρήσει με τα σχεδιαζόμενα projects σε Γερμανία και Πολωνία λειτουργεί ως παράδειγμα του πόσο εύκολα αλλάζει η εικόνα όταν ένας μεγάλος παίκτης αναθεωρεί. Όταν ένα τέτοιο «κομμάτι» βγαίνει από το παζλ, ο συνολικός ευρωπαϊκός στόχος δεν καθυστερεί απλώς, γίνεται πιο αβέβαιος ως προς το αν θα υπάρξει ποτέ η απαιτούμενη κρίσιμη μάζα.

Υπάρχει και ένα τέταρτο, «γήινο» εμπόδιο που συχνά υποτιμάται στις πολιτικές ανακοινώσεις, το λειτουργικό κόστος. Η παραγωγή ημιαγωγών είναι εξαιρετικά ενεργοβόρα και η έκθεση αναφέρει, ως παράγοντες ανταγωνιστικότητας, το υψηλό ενεργειακό κόστος, την ανάγκη για μεγάλες ποσότητες νερού, την πρόσβαση σε πρώτες ύλες και το κενό σε δεξιότητες. Με απλά λόγια, η Ευρώπη μπορεί να διαθέτει ισχυρή έρευνα και κρίσιμες εταιρείες στον εξοπλισμό, όμως δυσκολεύεται να μετατρέψει αυτό το πλεονέκτημα σε παραγωγή μεγάλης κλίμακας, ειδικά στα πιο προηγμένα nodes.

Για τον τελικό χρήστη, το διακύβευμα είναι το πόσο ανθεκτική θα είναι η αγορά σε νέες ελλείψεις και τι αυτό σημαίνει σε κόστος και χρόνους παράδοσης για προϊόντα που εξαρτώνται από τσιπ, από αυτοκίνητα και συσκευές έως δίκτυα, υπολογιστές και υποδομές. Το μήνυμα των ελεγκτών συνοψίζεται σε μια λέξη, επανεκτίμηση: ζητούν επείγον έλεγχο ρεαλιστικότητας και διορθωτικές κινήσεις, πριν ο στόχος του 2030 μείνει οριστικά εκτός εμβέλειας.

Πηγές

• Special report 12/2025, The EU’s strategy for microchips, European Court of Auditors
• European Chips Act, European Commission (Shaping Europe’s digital future)
• Intel Reports Second-Quarter 2025 Financial Results, Intel Investor Relations
• Lip-Bu Tan, Steps in the Right Direction, Intel Newsroom
• Intel is cutting more jobs as CEO Tan tries to fix manufacturing missteps, Reuters
• EU’s Virkkunen says Commission plans new semiconductor support programme, Reuters
• Intel gives up Magdeburg fab and raises the prospect of the end of the foundry, heise online