Κίνα: Πτυχίο υποχρεωτικά για δημιουργούς περιεχομένου που μιλούν σε επαγγελματικά θέματα

Η Κίνα έθεσε σε ισχύ στις 25 Οκτωβρίου 2025 νέους κανόνες για τους δημιουργούς περιεχομένου. Όποιος θέλει να τοποθετείται δημόσια σε «επαγγελματικά» ή ρυθμιζόμενα θέματα — όπως ιατρική, δίκαιο, εκπαίδευση ή χρηματοοικονομικά — πρέπει να διαθέτει αποδεδειγμένα τυπικά προσόντα (πτυχίο, άδεια άσκησης ή πιστοποίηση) στον αντίστοιχο τομέα. Την εφαρμογή συντονίζει η Διεύθυνση Κυβερνοχώρου της Κίνας (Cyberspace Administration of China, CAC).

Οι πλατφόρμες Douyin (κινεζικό TikTok), Bilibili και Weibo υποχρεώνονται να επαληθεύουν τα προσόντα των δημιουργών και να διασφαλίζουν ότι τα βίντεο και οι αναρτήσεις φέρουν τις κατάλληλες παραπομπές και δηλώσεις αποποίησης ευθύνης. Οι κανόνες επεκτείνονται και στο ίδιο το περιεχόμενο: οι δημιουργοί πρέπει να δηλώνουν ρητά όταν χρησιμοποιούν υλικό που παράγεται από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ή όταν αναφέρονται σε επιστημονικές μελέτες. Παράλληλα, τίθενται περιορισμοί στις διαφημίσεις υπηρεσιών και προϊόντων υγείας (συμπληρώματα, λειτουργικά τρόφιμα κ.ά.), που συχνά εμφανίζονταν ως «εκπαιδευτικό» περιεχόμενο.

Η κυβέρνηση παρουσιάζει την πρωτοβουλία ως μέτρο κατά της διαδικτυακής παραπληροφόρησης, στοχεύοντας να υψώσει τον πήχη τεκμηρίωσης σε θεματικές που επηρεάζουν άμεσα την υγεία, τα οικονομικά και τα δικαιώματα των πολιτών. Ωστόσο, η ρύθμιση προκάλεσε συζήτηση εντός και εκτός Κίνας: επικριτές προειδοποιούν ότι, μαζί με τα ψευδοεπιστημονικά βίντεο, μπορεί να περιοριστούν και γνήσιες απόψεις ή αναλύσεις ανθρώπων χωρίς τυπικό τίτλο σπουδών αλλά με ουσιαστική εμπειρία. Στα κινεζικά κοινωνικά δίκτυα, χρήστες χαιρέτισαν την προσπάθεια περιορισμού της παραπληροφόρησης, εκφράζοντας ταυτόχρονα ανησυχία για τον αντίκτυπο στην ελευθερία λόγου και την καινοτομία.

Η νέα πολιτική δεν είναι μεμονωμένη διεθνώς. Τη διετία 2024–2025, πολλές χώρες ενίσχυσαν τους κανόνες που διέπουν τους δημιουργούς περιεχομένου, κυρίως σε ζητήματα χορηγιών, επισημάνσεων και ακρίβειας σε θεματολογίες «Your Money or Your Life» (YMYL — «Τα Χρήματα ή η Ζωή Σας»). Η κινεζική ρύθμιση ξεχωρίζει, καθώς συνδέει άμεσα την ελευθερία δημοσίευσης σε συγκεκριμένα θέματα με την ύπαρξη τυπικών επαγγελματικών προσόντων και αναθέτει στις ίδιες τις πλατφόρμες τον ρόλο επαλήθευσης.

Παραμένουν, πάντως, ερωτήματα για την εφαρμογή: ποιες ειδικότητες και τίτλοι θα αναγνωρίζονται ως επαρκείς; Πώς θα ελέγχονται δημιουργοί που καλύπτουν πολλαπλά πεδία; Θα υπάρξουν εξαιρέσεις για δημοσιογραφική έρευνα, ακαδημαϊκή κριτική ή ανεξάρτητους αναλυτές; Και πόσο ομοιόμορφη θα είναι η επιβολή των κανόνων σε πλατφόρμες με εκατομμύρια νέες αναρτήσεις ημερησίως; Η CAC έχει ήδη δείξει διάθεση αυστηρής εποπτείας, κάτι που προϊδεάζει για συστηματική εφαρμογή.

Η αλλαγή αυτή αναδιαμορφώνει ουσιαστικά το κινεζικό οικοσύστημα περιεχομένου: όσοι επιθυμούν να ασχοληθούν με θέματα υγείας, δικαίου, οικονομίας ή εκπαίδευσης θα πρέπει πλέον να αποδεικνύουν τα επαγγελματικά τους προσόντα, ενώ οι πλατφόρμες μετατρέπονται σε φορείς ελέγχου και πιστοποίησης. Για το κοινό, η υπόσχεση είναι λιγότερη παραπληροφόρηση· για τους επικριτές, ο κίνδυνος είναι μια πιο περιορισμένη δημόσια σφαίρα.