Meta: 16 δισεκατομμύρια δολάρια από διαφημίσεις-απάτες—εσωτερικά έγγραφα αποκαλύπτουν το σχέδιο εισοδήματος των scams

Η Meta αναμένεται να κερδίσει περίπου 16 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024 και 2025 από διαφημίσεις που συνδέονται άμεσα με απάτες, σύμφωνα με εσωτερικά έγγραφα της εταιρείας που έφεραν στη δημοσιότητα το Reuters και το WIRED. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 10% των συνολικών εσόδων της εταιρείας από διαφημίσεις—ένα τεράστιο κομμάτι που, σύμφωνα με πρώην στελέχη και whistleblowers, έχει μετατραπεί σε ένα είδος «παράλληλου σχεδίου εισοδήματος» που η Meta δεν θέλει να διακόψει.

Τα έγγραφα, που περιλαμβάνουν εσωτερικές παρουσιάσεις, ηλεκτρονικά μηνύματα στελεχών και αναφορές ομάδων ασφαλείας, ζωγραφίζουν μια ανησυχητική εικόνα: η εταιρεία όχι μόνο γνωρίζει το πρόβλημα, αλλά έχει συνειδητά επιλέξει να μην δαπανά πόρους για την πλήρη εξάλειψή του, επειδή αυτό θα κόστιζε δισεκατομμύρια σε απώλειες εσόδων. Η στρατηγική; Να κατεβάζει μόνο όσες διαφημίσεις είναι 95% ή περισσότερο σίγουρες ότι είναι scam—και να αφήνει όλες τις υπόλοιπες να τρέχουν, χρεώνοντας μάλιστα υψηλότερα rates σε όσους διαφημιζόμενους θεωρεί «ύποπτους».

15 δισεκατομμύρια scam ads την ημέρα

Σύμφωνα με τα ίδια έγγραφα, οι χρήστες του Facebook και του Instagram εκτίθενται κάθε μέρα σε περίπου 15 δισεκατομμύρια διαφημίσεις που το σύστημα της Meta έχει χαρακτηρίσει ως "potentially violating" (πιθανώς παραβατικές). Από αυτές, μόνο ένα μικρό κλάσμα αφαιρείται άμεσα. Οι υπόλοιπες; Παραμένουν online, συλλέγουν επισκέψεις, στρέφουν χρήστες σε ψεύτικα e-shops, απάτες κρυπτονομισμάτων, παράνομα καζίνο, ψεύτικα φάρμακα και επενδυτικά σχήματα.

Ο λόγος είναι απλός: η Meta δεν θέλει να χάσει τα έσοδα. Εσωτερικά ηλεκτρονικά μηνύματα δείχνουν ότι managers είχαν οδηγίες να διατηρούν το κόστος καταπολέμησης των scams κάτω από 0,15% των εσόδων της εταιρείας. Οποιαδήποτε πιο επιθετική πολιτική—όπως η πλήρης απαγόρευση κατηγοριών «high-risk» διαφημίσεων—θα οδηγούσε σε απώλεια εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Ένα παράδειγμα από τα έγγραφα: η απόφαση να αφαιρεθεί ένα συγκεκριμένο campaign απατών θα κόστιζε στην εταιρεία 167 εκατομμύρια δολάρια σε έσοδα.

Το "95% threshold": παίζοντας με τις πιθανότητες

Ένα από τα πιο αποκαλυπτικά στοιχεία είναι το εσωτερικό "95% threshold": η Meta κατεβάζει μια διαφήμιση μόνο αν το σύστημά της είναι 95% ή περισσότερο βέβαιο ότι παραβιάζει τους όρους χρήσης. Αν η πιθανότητα είναι 90%, 80% ή ακόμα και 70%; Η διαφήμιση συνεχίζει να προβάλλεται—απλά χρεώνεται ακριβότερα στον διαφημιζόμενο, μέσω μιας κατηγορίας που η εταιρεία ονομάζει "διαφημίσεις υψηλότερου κινδύνου".

Αυτή η κατηγορία αποφέρει στη Meta περίπου 7 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως—ένα τεράστιο κομμάτι εσόδων που προέρχεται από διαφημιζόμενους τους οποίους η ίδια η εταιρεία έχει χαρακτηρίσει ως "ύποπτους", αλλά όχι αρκετά ύποπτους για να τους διώξει.

Μεγάλοι απατεώνες: 500 παραβάσεις και συνεχίζουν

Τα εσωτερικά έγγραφα αποκαλύπτουν επίσης ένα σύστημα "δύο ταχυτήτων" στην επιβολή των κανόνων. Οι "μικροί" διαφημιζόμενοι—που ξοδεύουν λίγα χρήματα—μπορεί να αποβληθούν μετά από 8-10 αναφορές από χρήστες ή μετά από μία-δύο παραβάσεις. Οι "μεγάλοι" όμως; Εκείνοι που ξοδεύουν εκατοντάδες χιλιάδες ή εκατομμύρια;

Σύμφωνα με πρώην στελέχη που μίλησαν στο Reuters, υπάρχουν λογαριασμοί διαφημιζόμενων που έχουν συγκεντρώσει 500 και πάνω παραβάσεις, αλλά συνεχίζουν να λειτουργούν. Ο λόγος; Κάθε φορά που η Meta διαγράφει έναν μεγάλο λογαριασμό, χάνει σημαντικά έσοδα. Έτσι, το σύστημα έχει "φιλτραριστεί" ώστε να επιτρέπει περισσότερες παραβάσεις σε όσους φέρνουν περισσότερα χρήματα.

Οι κατηγορίες των scams: τι βλέπουν οι Έλληνες χρήστες

Τα scams που αναπτύσσονται μέσω Facebook και Instagram καλύπτουν ευρύ φάσμα, και πολλά από αυτά έχουν γίνει οικεία στους Έλληνες χρήστες:

• Ψεύτικα e-shops: Διαφημίσεις για προϊόντα που δεν υπάρχουν πραγματικά—συχνά δημιουργημένα με AI. Ο χρήστης πληρώνει, το προϊόν ποτέ δεν φτάνει ή φτάνει κάτι εντελώς διαφορετικό.
• Απάτες με κρυπτονομίσματα: "Επενδύστε σε Bitcoin και διπλασιάστε τα χρήματά σας σε 30 μέρες". Χιλιάδες χρήστες έχουν χάσει αποταμιεύσεις σε τέτοια σχήματα.
• Παράνομα online καζίνο: Πλατφόρμες τυχερών παιχνιδιών χωρίς άδεια, που στοχεύουν ευάλωτους χρήστες. Όταν κάποιος κερδίσει, δεν μπορεί να κάνει ανάληψη.
• Celebrity deepfakes: Διαφημίσεις που χρησιμοποιούν AI-generated βίντεο διασήμων (Elon Musk, αμερικανούς παρουσιαστές, έλληνες διάσημους) να προωθούν επενδυτικά σχήματα ή προϊόντα. Οι διάσημοι δεν έχουν καμία σχέση με τις διαφημίσεις.
• Ψεύτικα ιατρικά προϊόντα: Χάπια αδυνατίσματος, "θαυματουργά" συμπληρώματα, προϊόντα για σοβαρές παθήσεις που υπόσχονται θεραπείες χωρίς ιατρική βάση.
• Επενδυτικά scams: Πλατφόρμες που υπόσχονται υψηλές αποδόσεις σε "εγγυημένες" επενδύσεις, συχνά μέσω "brokers" που εξαφανίζονται μετά την κατάθεση.

"1 στις 3 απάτες στην Αμερική ξεκινά από τη Meta"

Σύμφωνα με το Better Business Bureau και άλλους οργανισμούς προστασίας καταναλωτών, το 1/3 όλων των online scams στις ΗΠΑ σχετίζονται με διαφημίσεις ή μηνύματα που ξεκινούν από πλατφόρμες της Meta. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η κυβέρνηση εξετάζει νομοθεσία που θα καθιστά τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης νομικά υπεύθυνες για οικονομικές ζημιές που προκαλούν scams μέσω των διαφημίσεών τους—κάτι που η Meta καταπολεμά έντονα.

Στην Αυστραλία, η κυβέρνηση έχει ήδη ξεκινήσει δικαστικές διαδικασίες κατά της εταιρείας, με αξιώσεις αποζημίωσης για θύματα απατών που "διευκολύνθηκαν από την πλατφόρμα". Στην Ελλάδα, χιλιάδες χρήστες έχουν πέσει θύματα παρόμοιων scams, αλλά δεν υπάρχει ακόμα συντονισμένη νομική απάντηση.

Η απάντηση της Meta: "Επενδύουμε δισεκατομμύρια"

Σε δήλωση προς τα μέσα, η Meta υποστηρίζει ότι "επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια" σε ομάδες ασφαλείας και τεχνολογίες AI για την καταπολέμηση των scams, και ότι "αφαιρεί εκατομμύρια παραβατικές διαφημίσεις κάθε εβδομάδα". Ωστόσο, τα εσωτερικά έγγραφα δείχνουν ότι αυτές οι επενδύσεις παραμένουν κάτω από 0,2% των εσόδων—ένα κλάσμα του ποσού που η εταιρεία κερδίζει από τις ίδιες τις απάτες.

Η εταιρεία υποστηρίζει επίσης ότι το πρόβλημα είναι "δύσκολο να λυθεί" επειδή οι scammers εξελίσσονται συνεχώς και δημιουργούν νέους λογαριασμούς. Οι whistleblowers, ωστόσο, ισχυρίζονται ότι η Meta θα μπορούσε να μειώσει δραστικά το πρόβλημα αν έπαιρνε πιο επιθετικά μέτρα—αλλά επιλέγει να μην το κάνει, επειδή αυτό θα σήμαινε απώλεια δισεκατομμυρίων.

Τι μπορούν να κάνουν οι χρήστες;

Η προστασία από scams στο Facebook και Instagram απαιτεί επαγρύπνηση και κριτική σκέψη:

Τα βασικά ερωτήματα πριν πατήσετε:

• Η διαφήμιση υπόσχεται κάτι που ακούγεται "πολύ καλό για να είναι αληθινό";

• Υπάρχει διάσημος να προωθεί κάτι που δεν ταιριάζει στο προφίλ του;

• Το site που πηγαίνει η διαφήμιση έχει στοιχεία επικοινωνίας, όρους χρήσης, πολιτική επιστροφών;

• Η εταιρεία έχει reviews σε ανεξάρτητες πλατφόρμες (Google, Trustpilot);

• Ζητάει κρυπτονομίσματα ή άμεση τραπεζική μεταφορά αντί για ασφαλείς μεθόδους πληρωμής;

Αν πέσετε θύμα:

• Αναφέρετε τη διαφήμιση στη Meta (αν και τα έγγραφα δείχνουν ότι χρειάζονται πολλές αναφορές)

• Επικοινωνήστε με την τράπεζά σας άμεσα για chargeback

• Καταγγείλτε στην Αστυνομία και στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων

• Μοιραστείτε την εμπειρία σας για να προειδοποιήσετε άλλους

Το μεγάλο ερώτημα: ευθύνη ή κέρδος;

Η αποκάλυψη των εσωτερικών εγγράφων θέτει ένα θεμελιώδες ερώτημα: όταν μια πλατφόρμα γνωρίζει ότι κερδίζει δισεκατομμύρια από απάτες, έχει νομική—και ηθική—υποχρέωση να τις σταματήσει, ακόμα κι αν αυτό κοστίσει σε έσοδα; Ή η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά στους διαφημιζόμενους και τους χρήστες;

Η Meta φαίνεται να έχει επιλέξει μια στρατηγική "μέσου όρου": να κατεβάζει μόνο τα πιο προφανή scams, να αφήνει τα υπόλοιπα να τρέχουν, και να βάζει το φταίξιμο στην "πολυπλοκότητα" του προβλήματος. Για εκατομμύρια χρήστες που χάνουν χρήματα κάθε χρόνο, όμως, η απάντηση είναι ξεκάθαρη: η εταιρεία θα μπορούσε να κάνει πολύ περισσότερα—απλά επιλέγει να μην το κάνει.