Μήπως οι διαφημίσεις στο κινητό σας κρύβουν κάτι πιο επικίνδυνο;

Υπάρχουν διάφορα κακόβουλα προγράμματα που μπορεί να «τρυπώσουν» στο κινητό σας. Πχ κάποιο λογισμικό υποκλοπής που μπορεί να μετατρέψει το κινητό σας σε «κοριό». Ή κάποιο Trojan που ξεγελάει το χρήστη και κλέβει στοιχεία όπως τραπεζικούς κωδικούς ή αριθμούς πιστωτικών καρτών. Ή ακόμα και ransomware, που κλειδώνει τη συσκευή και ζητά λύτρα για να την ξαναχρησιμοποιήσετε.

Και υπάρχει και μια απειλή που φαίνεται πιο αθώα: το διαφημιστικό λογισμικό (adware). «Εμφανίζει ανεπιθύμητες διαφημίσεις, αλλά πίσω από αυτό κρύβονται σοβαροί κίνδυνοι» προειδοποιεί ο Phil Muncaster από την εταιρεία κυβερνοασφάλειας ESET και προσθέτει ότι σύμφωνα με την τελευταία αναφορά της ESET τα περιστατικά adware αυξήθηκαν ανησυχητικά κατά 160% το πρώτο μισό του 2025.

Όμως, τι είναι το adware και πώς λειτουργεί;

Δεν είναι όλα τα adware παράνομα. Στην πιο «αθώα» του μορφή, μπορεί να είναι ένα δωρεάν πρόγραμμα που προβάλλει νόμιμα διαφημίσεις οι οποίες δεν απενεργοποιούνται εύκολα. Ενοχλητικό, αλλά όχι απαραίτητα επικίνδυνο.

Ωστόσο, υπάρχει και η πιο σκοτεινή πλευρά: οι λεγόμενες δυνητικά ανεπιθύμητες εφαρμογές (PUA/PUP).

Αυτές:

• γεμίζουν τη συσκευή σας με ενοχλητικές διαφημίσεις,
• αλλάζουν ρυθμίσεις χωρίς άδεια,
• και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, κλέβουν προσωπικά δεδομένα.

Γενικά, με τον όρο adware εννοούμε οποιοδήποτε ανεπιθύμητο ή κακόβουλο λογισμικό που εμφανίζει διαφημίσεις στη συσκευή σας χωρίς τη συγκατάθεσή σας.

Οι διαφημίσεις μπορεί να εμφανιστούν σαν:

• αναδυόμενα παράθυρα
• διαφημίσεις μέσα στο πρόγραμμα περιήγησης
• διαφημιστικά banners
• ειδοποιήσεις push
• περιεχόμενο πλήρους οθόνης, ακόμη και βίντεο

Ο στόχος του adware είναι να σας εξαπατήσει ώστε να δείτε ή να κάνετε κλικ σε διαφημίσεις, και τελικά να αποκομίσει κέρδος, μερικές φορές ακόμη και κλέβοντας χρήματα ή δεδομένα.

Επιπλέον, αυτού του είδους οι απειλές μπορεί:

• να παρακολουθούν τι κάνετε στο ίντερνετ και να σας δείχνουν «κομμένες και ραμμένες» διαφημίσεις
• να κλέβουν προσωπικές πληροφορίες σας και να τις πουλάνε σε άλλους
• να κάνουν αυτόματα κλικ σε διαφημίσεις χωρίς να το ξέρετε, για να βγάζουν χρήματα οι απατεώνες
• να κρύβονται στο κινητό μετά την εγκατάσταση, ώστε να μην μπορείτε εύκολα να τις σβήσετε
• να «τρώνε» τα δεδομένα του πακέτου σας
• να κάνουν το κινητό να δουλεύει πιο αργά
• να ανοίγουν το δρόμο για πιο επικίνδυνα κακόβουλα προγράμματα

Ανιχνεύσεις Android Adware, Clicker, and HiddenApp το δεύτερο εξάμηνο του 2024 και το πρώτο εξάμηνο του 2025 (Πηγή: ESET Threat Report 1^ο Εξάμηνο 2025)

Πώς τρυπώνει στη συσκευή σας;

Οι δημιουργοί adware βρίσκουν συνεχώς τρόπους να ξεγελάσουν τους χρήστες. Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους είναι:

• να το παρουσιάζουν σαν κανονική εφαρμογή,
• να το «πακετάρουν» μαζί με δωρεάν προγράμματα,
• να εκμεταλλεύονται αδυναμίες του κινητού ή του λογισμικού του,
• να σας παρασύρουν να κάνετε κλικ σε ύποπτες ή ψεύτικες διαφημίσεις,
• να δείχνουν παραπλανητικά αναδυόμενα παράθυρα (π.χ. «η συσκευή σας έχει μολυνθεί!»),
• να στέλνουν κακόβουλους συνδέσμους μέσω email, SMS ή κοινωνικών δικτύων.

Πώς καταφέρνουν να ξεφεύγουν

Οι δημιουργοί adware κάνουν τα πάντα για να μη γίνει αντιληπτό. Συχνά το κρύβουν μέσα σε “νόμιμο” δωρεάν λογισμικό ή το παρουσιάζουν σαν ενημέρωση συστήματος. Μάλιστα, φροντίζουν να το αλλάζουν συνεχώς, ώστε να ξεφεύγει από τα προγράμματα προστασίας.

Ψεύτικο Facebook app: adware που ξεγελά τους χρήστες (Πηγή: ESET research)

Σας παρουσιάζουμε το Kaleidoscope(Καλειδοσκόπιο)

Μια ιδιαίτερα εξελιγμένη εκδοχή adware που εντοπίστηκαν πρόσφατα από την ESET ονομάστηκε Kaleidoscope. Πρόκειται για μια καμπάνια διαφημιστικής απάτης σε συσκευές Android, η οποία χρησιμοποιεί την τακτική του «κακού διδύμου». Σε αυτήν, οι δημιουργοί κυκλοφορούν δύο πανομοιότυπες εκδόσεις της ίδιας εφαρμογής: μία αβλαβής, που δημοσιεύεται στο επίσημο κατάστημα εφαρμογών, και μία κακόβουλη, που διανέμεται μέσω ανεπίσημων καταστημάτων τρίτων. Παραπλανητικές διαφημίσεις κατευθύνουν τα θύματα προς τη δεύτερη.

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι και οι δύο εκδόσεις έχουν το ίδιο όνομα και αναγνωριστικό εφαρμογής (app ID). Έτσι, οι κακόβουλες διαφημίσεις που παράγονται από την παράνομη έκδοση αναγνωρίζονται από τους διαφημιστές ως νόμιμες. Με αυτό τον τρόπο οι κυβερνοεγκληματίες εξασφαλίζουν έσοδα, ενώ τα θύματα κατακλύζονται από διαφημίσεις που επιβραδύνουν τις συσκευές τους.

Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: το adware ευθυνόταν για περισσότερο από το ένα τέταρτο (28%) όλων των ανιχνεύσεων adware σε Android το πρώτο εξάμηνο του 2025.

Μήπως έχει μπει adware στη συσκευή μου;

Αν παρατηρείτε κάποια από τα παρακάτω σημάδια στο Android κινητό σας, ίσως έχει εγκατασταθεί adware:

• Το κινητό αργεί ή «κολλάει» συχνά.
• Εμφανίζονται άγνωστες εφαρμογές, επεκτάσεις ή γραμμές εργαλείων.
• Ιστοσελίδες δε φορτώνουν σωστά.
• Σας βομβαρδίζουν με υπερβολικές διαφημίσεις.
• Η αρχική σελίδα του browser αλλάζει χωρίς να το ζητήσετε.
• Η μπαταρία τελειώνει πολύ γρήγορα.
• Τα δεδομένα του πακέτου σας καταναλώνονται χωρίς λόγο.

Πώς να το αποφύγετε

Ευτυχώς, μπορείτε να μειώσετε σημαντικά τον κίνδυνο από το adware, αν προσέξετε τα παρακάτω:

1. Κατεβάζετε εφαρμογές μόνο από το Google Play Store και αποφύγετε τα ανεπίσημα app stores.
2. Ελέγχετε πάντα ποιος είναι ο δημιουργός και διαβάζετε τις κριτικές πριν κάνετε εγκατάσταση.
3. Μην κάνετε κλικ σε ύποπτες διαφημίσεις ή αναδυόμενα παράθυρα καθώς ενδέχεται να είναι κακόβουλα.
4. Κρατήστε το κινητό σας ενημερωμένο (λειτουργικό σύστημα και browser) ώστε να διασφαλίζετε ότι δεν υπάρχουν ευπάθειες που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την εγκατάσταση adware στη συσκευή σας.
5. Μην ανοίγετε συνδέσμους από ύποπτα email, SMS ή μηνύματα στα social.
6. Χρησιμοποιήστε αξιόπιστο λογισμικό ασφαλείας και βεβαιωθείτε ότι είναι πάντα ενημερωμένο και ότι είναι ενεργοποιημένη η ανίχνευση PUA (Potentially Unwanted Applications - Δυνητικά Ανεπιθύμητες Εφαρμογές).

Εάν πιστεύετε ότι η συσκευή σας έχει ήδη μολυνθεί με adware:

• Αποσυνδέστε τη συσκευή σας από το Wi-Fi και τα δεδομένα κινητής τηλεφωνίας.
• Επανεκκινήστε τη σε ασφαλή λειτουργία (η διαδικασία διαφέρει από συσκευή σε συσκευή).
• Μεταβείτε στις Ρυθμίσεις > Εφαρμογές και ειδοποιήσεις > Δείτε όλες τις εφαρμογές και απεγκαταστήστε οτιδήποτε φαίνεται ύποπτο.
• Καθαρίστε την προσωρινή μνήμη και τα cookies του προγράμματος περιήγησής σας, εάν χρειάζεται.

«Εναλλακτικά, εκτελέστε μια σάρωση με αξιόπιστο λογισμικό ασφαλείας για κινητές συσκευές» ενημερώνει ο Phil Muncaster από την ESET. «Εφόσον ακολουθήσετε τη σύσταση να ενεργοποιήσετε τις ανιχνεύσεις PUA, θα έχετε σημαντική βοήθεια στην αποφυγή του adware».