Τα Windows γιορτάζουν 40 χρόνια: Μια ματιά στα καλύτερα και χειρότερα της ιστορίας τους

Σαν σήμερα, 20 Νοεμβρίου 1985, η Microsoft κυκλοφόρησε την πρώτη έκδοση των Windows. Σαράντα χρόνια μετά, το λειτουργικό σύστημα που έκανε τους υπολογιστές προσιτούς στο ευρύ κοινό συνεχίζει να κινεί πάνω από 1,4 δισεκατομμύριο συσκευές παγκοσμίως. Από το ποντίκι και τα εικονίδια, μέχρι τον Copilot, τον νέο ψηφιακό βοηθό της Microsoft βασισμένο στην τεχνητή νοημοσύνη, τα Windows καθόρισαν όχι μόνο την αγορά των προσωπικών υπολογιστών, αλλά και τη θέση της Microsoft στη σύγχρονη τεχνολογική οικονομία. Αναλυτές όπως ο Dan Ives τα περιγράφουν ως «το θεμέλιο αυτής της οικονομίας» και «μια καμπή που άλλαξε τον τρόπο που ζούμε».

Τα πρώτα βήματα και η πραγματική επανάσταση

Τα Windows 1.0 κυκλοφόρησαν στα 99 δολάρια, σε μια εποχή που τα γραφικά περιβάλλοντα θεωρούνταν πολυτέλεια. Έτρεχαν πάνω από το MS-DOS και πρόσθεταν παράθυρα, μενού και υποστήριξη για ποντίκι, κάνοντας τους τότε προσωπικούς υπολογιστές (PC, προσωπικούς υπολογιστές) πολύ πιο φιλικούς σε μη τεχνικούς χρήστες. Η υποστήριξή τους κράτησε μέχρι το 2001, ένα ρεκόρ διάρκειας στην ιστορία των Windows.

Η πραγματική κορύφωση όμως ήταν τα Windows 95. Με το κουμπί Έναρξη, τη γραμμή εργασιών και την επιφάνεια εργασίας ως κεντρικό οργανωτικό χώρο, η Microsoft καθόρισε ένα μοντέλο αλληλεπίδρασης που επιβιώνει μέχρι σήμερα. Το μενού Έναρξη σχεδιάστηκε το 1993 από τον Daniel Oran για να λύσει τα προβλήματα του παλιού Program Manager, και από τότε παραμένει ο βασικός νοητικός χάρτης του χρήστη μέσα στο περιβάλλον των Windows. Ακόμη και οι πιο σύγχρονες εκδόσεις δεν έχουν ξεφύγει ουσιαστικά από αυτόν τον σχεδιαστικό σκελετό.

Οι επιτυχίες που άλλαξαν ολόκληρη αγορά

Τα Windows 3.1 (1992) τσιμέντωσαν το λειτουργικό στη συνείδηση εκατομμυρίων χρηστών. Ο Ναρκαλιευτής (Minesweeper) και η Πασιέντζα (Solitaire) δεν ήταν απλώς παιχνιδάκια που "έτρωγαν" το χρόνο σου, αλλά και πρακτικά εργαλεία εκμάθησης για βασικές ενέργειες όπως το drag-and-drop και η χρήση του ποντικιού. Το 3D Pinball for Windows: Space Cadet, που περιλαμβανόταν στο πακέτο Microsoft Plus! για τα Windows 95, έγινε ένα από τα πιο εμβληματικά «μικρά» παιχνίδια της εποχής.

Στον χώρο του gaming, η συνεισφορά της Microsoft ήρθε κυρίως μέσω του DirectX, μιας συλλογής APIs (Διασυνδέσεων Προγραμματιστικών Εφαρμογών) που εμφανίστηκαν αρχικά το 1995 για τα Windows 95. Το DirectX απλοποίησε τη ζωή των προγραμματιστών και μετέτρεψε τα Windows στην κυρίαρχη πλατφόρμα παιχνιδιών για προσωπικούς υπολογιστές. Το όνομα της κονσόλας Xbox προέρχεται από το «DirectX Box», το πρώιμο πρωτότυπο πάνω στο οποίο βασίστηκε. Σήμερα, η τελευταία έκδοση DirectX 12 Ultimate συνεχίζει να τροφοδοτεί σύγχρονα παιχνίδια, ιδιαίτερα στα Windows 11.

Οι αποτυχίες που σημάδεψαν την πορεία

Καμία τεχνολογική ιστορία 40 ετών δεν είναι μόνο επιτυχίες.

Τα Windows Vista (2007), ως διάδοχος των εξαιρετικά δημοφιλών XP, αποτελούν ίσως την πιο χαρακτηριστική απογοήτευση. Παρότι εισήγαγαν νέα στοιχεία όπως τη γλώσσα σχεδιασμού Aero και το DirectX 10, οι πρώτοι που το υιοθέτησαν, βρέθηκαν αντιμέτωποι με χαμηλότερα FPS (frames per second, καρέ ανά δευτερόλεπτο) στα παιχνίδια σε σχέση με τα XP, ασυμβατότητες σε drivers και ένα επιθετικό σύστημα Ελέγχου Λογαριασμού Χρήστη (User Account Control) γεμάτο ενοχλητικές ειδοποιήσεις. Η Microsoft προσπάθησε να βελτιώσει την κατάσταση με το Service Pack 1 ένα χρόνο αργότερα, αλλά ακόμη και η διαδικασία αναβάθμισης παρουσίασε αρκετά τεχνικά ζητήματα.

Τα Windows 8 (2012) ήταν ένα δεύτερο μεγάλο στοίχημα που δεν βγήκε. Η διεπαφή τους σχεδιάστηκε με προσέγγιση «πρώτα η αφή», όμως το μεγαλύτερο μέρος της βάσης χρηστών χρησιμοποιούσε παραδοσιακούς επιτραπέζιους υπολογιστές και φορητά χωρίς οθόνη αφής. Η εμπειρία χρήστη (UX, Εμπειρία Χρήστη) για πληκτρολόγιο και ποντίκι θεωρήθηκε κακή, με την πλήρη αντικατάσταση του κλασικού μενού Έναρξη από τα Live Tiles να προκαλεί έντονη αρνητική αντίδραση. Παρά τις τεχνικές βελτιώσεις που έφεραν, όπως την ενσωμάτωση του Microsoft Defender, του OneDrive και του Microsoft Store, η συνολική εικόνα έμεινε αρνητική. Τα Windows 8.1, με μερική επιστροφή του μενού Έναρξη και άλλες διορθώσεις, δεν κατάφεραν να αντιστρέψουν πλήρως τη ζημιά στη φήμη της πλατφόρμας.

Οι αμφιλεγόμενες στιγμές

Η αντιμονοπωλιακή υπόθεση του 1998 αποτελεί κομβικό σημείο στην ιστορία των Windows. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ κατηγόρησε τη Microsoft ότι παραβίασε τη νομοθεσία ανταγωνισμού, διανέμοντας προεγκατεστημένο τον Internet Explorer με κάθε αντίγραφο των Windows και έτσι πλήττοντας ανταγωνιστές όπως ο Netscape Navigator. Το 1999, ο δικαστής έκρινε ότι η εταιρεία είχε πράγματι δημιουργήσει μονοπωλιακή θέση, και το 2000 το δικαστήριο ζήτησε τη διάσπασή της. Η Microsoft κατάφερε τελικά να αποφύγει την διάσπαση μέσω επιτυχημένης έφεσης, αλλά υποχρεώθηκε σε αλλαγές τόσο στον κώδικα των Windows όσο και στις επιχειρηματικές της πρακτικές.

Ακόμη και η Comic Sans MS έχει τη δική της θέση στο χρονικό. Η γραμματοσειρά σχεδιάστηκε το 1994 από τον Vincent Connare και εμφανίστηκε στο πακέτο Microsoft Plus! για τα Windows 95. Παρότι δημιουργήθηκε με σκοπό να είναι φιλική και «παιχνιδιάρικη», η υπερβολικά συχνή και συχνά ακατάλληλη χρήση της την έχει μετατρέψει σε σύμβολο κακού γούστου στον σχεδιασμό και στην ποπ κουλτούρα γενικότερα.

Το αβέβαιο μέλλον: AI, agentic OS και Copilot

Σήμερα, η Microsoft φαίνεται να βρίσκεται σε μεταβατική φάση για τα Windows. Το Microsoft Teams εγκαθίσταται αυτόματα με τα Windows 11, κάτι που για πολλούς οικιακούς χρήστες εκλαμβάνεται ως περιττό βάρος και όχι ως εργαλείο. Αντίστοιχα, από το 2024, αρκετά νέα πληκτρολόγια για Windows περιλαμβάνουν ειδικό πλήκτρο Copilot. Ο Copilot είναι ο νέος ψηφιακός βοηθός της Microsoft, βασισμένος στην τεχνητή νοημοσύνη, που φιλοδοξεί να λειτουργεί ως κεντρικό σημείο αυτοματοποίησης και βοήθειας. Μέχρι στιγμής όμως, δεν έχει καταστεί απαραίτητο εργαλείο για την πλειονότητα των χρηστών, γεγονός που κάνει το αφιερωμένο πλήκτρο να μοιάζει περισσότερο με επιθετική κίνηση μάρκετινγκ.

Η ίδια η Microsoft μιλά πλέον για ένα «agentic OS», δηλαδή ένα λειτουργικό σύστημα με ενσωματωμένη «πρακτορική» τεχνητή νοημοσύνη, που δεν περιορίζεται στο να εκτελεί εντολές, αλλά δρα ενεργητικά υπέρ του χρήστη: προτείνει ενέργειες, αυτοματοποιεί εργασίες, συνδυάζει δεδομένα από πολλές πηγές. Το όραμα αυτό έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, κυρίως σε ό,τι αφορά την ιδιωτικότητα, τον έλεγχο των ρυθμίσεων και τον κίνδυνο υπερβολικής εξάρτησης από κλειστές υπηρεσίες cloud.

Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι είναι πιθανή η εμφάνιση μιας επόμενης γενιάς Windows, που ανεπίσημα αποκαλείται ήδη «Windows 12», με στόχο να διορθώσει δομικές αδυναμίες αλλά και να εδραιώσει ακόμη περισσότερο τη βαθιά ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η AI δύσκολα θα φύγει από το επίκεντρο της στρατηγικής για τα Windows.

Σαράντα χρόνια μετά, τα Windows παραμένουν ίσως το πιο επιδραστικό λειτουργικό σύστημα για προσωπικούς υπολογιστές στην ιστορία. Την ίδια στιγμή όμως, βρίσκονται σε μια φάση όπου για πρώτη φορά δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο τι θα σημαίνει «Windows» και «PC» την επόμενη δεκαετία.

Πηγές

Windows is 40 today! Here's the 20 best (and worst) moments in Windows history — Tom's Guide
https://www.tomsguide.com/computing/windows-operating-systems/windows-is-40-today-heres-the-20-best-and-worst-moments-in-windows-history

Windows is 40 years old today — but its future has never been less certain — Windows Central
https://www.windowscentral.com/microsoft/windows-11/windows-is-40-years-old-today-but-its-future-has-never-been-less-certain

Microsoft Windows 1.01 (1985) — Internet Archive
https://archive.org/details/windows-1.01-1985

'A watershed moment': Microsoft Windows turns 40 years old — Reuters
https://www.reuters.com/technology/microsoft-windows-turns-40-years-old-2025-11-20